Zandvoorde
De oudste vermelding van Zandvoorde gaat terug tot het jaar 990. Het kerkje, eerder een kapel, kwam in 1102 onder het patronaat van de proostdij (later abdij) van Voormezele. De heerlijkheid ‘Sanfort’ hing dan weer af van de heerlijkheid Komen. De heerlijkheid had een banmolen en verscheidene rechten. Tot kort voor de Franse revolutie had Zandvoorde een kasteel. De geschiedenis van dit kasteel en haar heren loopt dan ook als een rode draad doorheen de geschiedenis van het dorp.
De restanten van het kasteel werden in 1781 afgebroken. Het was toen al vele decennia onbewoond en in verval. De bewoners van wat later de kasteelhoeve werd genoemd, dempten in de jaren 1970 de nog goed bewaarde omwalling. Hiermee verdwenen de laatste overblijfselen van één van de mooiste kastelen in de streek. Enkel de langwerpige partij land tegenover OC Santforde herinnert nog aan de kasteeldreef van weleer.
Kerken werden eertijds georiënteerd met het koor naar het oosten en de toren ten westen van het koor, vandaar de naam ‘westertoren’. In Zandvoorde is het koor van de kerk evenwel al een paar eeuwen naar het westen gericht, wat vrij uitzonderlijk was en is.
Van oudsher wordt in de kerk de Heilige Cornelius vereerd. De volksdevotie rond hem zorgde voor een ware volkstoeloop. Hij wordt vooral aanroepen tegen ‘de convulsies of stuipen, de vallende ziekten en allerhande kwalen bij de kinderen, alsook tegen besmettelijke ziekten bij de dieren’. Het beeld van de Heilige Cornelius in de kerk dateert van 1665 (volgens andere bronnen 1685). Het houten beeld is 1 meter hoog en gepolychromeerd.
In de vorige eeuwen was Zandvoorde omringd door bossen. De Gasthuisbossen aan de grens met Zillebeke zijn de laatste getuigen van dit bosrijk verleden.
Tot aan de Eerste Wereldoorlog was Zandvoorde in belangrijke mate Franstalig. Zandvoorde verfranste immers sterk vanaf begin de 17e eeuw. Na de praktisch volledige ontvolking van de streek eind de 16e eeuw wegens de godsdiensttroebelen (protestanten, calvinisten, beeldenstormers) en de hiermee gepaard gaande zware economische crisis, streken begin de 17e eeuw heel wat Franstaligen (uit Artesië en Picardië) neer te Zandvoorde. Vanaf 1890 vervlaamste Zandvoorde geleidelijk weer, onder meer onder invloed van de 'oosterlingen', inwijkelingen uit Midden-Vlaanderen die zich hier na den Grooten Oorlog kwam vestigen. Ook pastoor E.H. Joannes Mervillie, meester Joye en pastoor E.H. Ernest Nevejan hielpen de vervlaamsing een handje na de oorlog. De plaatselijke burgerij bleef echter Frans spreken. Communautaire problemen waren dan ook schering en inslag. De registers van de Burgerlijke Stand bijvoorbeeld, werden, enkele uitzonderingen niet te na gesproken, tot 1929 in de Franse taal opgesteld.
Zandvoorde wordt ook wel eens het Brel-dorp genoemd. Romain, de vader van chansonnier Jacques Brel, is geboren in dit dorp. Aan zijn geboortehuis (Zandvoordeplaats 45) verwijst een gedenkplaat hiernaar. De familie Brel heeft gedurende twee en een halve eeuw het dorpsleven van Zandvoorde mee bepaald. Romain, de vader van Jacques, verliet Zandvoorde vóór de Eerste Wereldoorlog en trok in 1909 naar Congo. In 1929 kwam hij terug naar België en vestigde zich in Schaarbeek, alwaar Jacques Brel werd geboren.
In 1971 fusioneerde Zandvoorde met Geluveld, waarop die gemeente in 1977 bij Zonnebeke werd gevoegd en Zandvoorde een deelgemeente van Zonnebeke werd.
Met dank aan Johan Tally en Mario Dujardin
De restanten van het kasteel werden in 1781 afgebroken. Het was toen al vele decennia onbewoond en in verval. De bewoners van wat later de kasteelhoeve werd genoemd, dempten in de jaren 1970 de nog goed bewaarde omwalling. Hiermee verdwenen de laatste overblijfselen van één van de mooiste kastelen in de streek. Enkel de langwerpige partij land tegenover OC Santforde herinnert nog aan de kasteeldreef van weleer.
Kerken werden eertijds georiënteerd met het koor naar het oosten en de toren ten westen van het koor, vandaar de naam ‘westertoren’. In Zandvoorde is het koor van de kerk evenwel al een paar eeuwen naar het westen gericht, wat vrij uitzonderlijk was en is.
Van oudsher wordt in de kerk de Heilige Cornelius vereerd. De volksdevotie rond hem zorgde voor een ware volkstoeloop. Hij wordt vooral aanroepen tegen ‘de convulsies of stuipen, de vallende ziekten en allerhande kwalen bij de kinderen, alsook tegen besmettelijke ziekten bij de dieren’. Het beeld van de Heilige Cornelius in de kerk dateert van 1665 (volgens andere bronnen 1685). Het houten beeld is 1 meter hoog en gepolychromeerd.
In de vorige eeuwen was Zandvoorde omringd door bossen. De Gasthuisbossen aan de grens met Zillebeke zijn de laatste getuigen van dit bosrijk verleden.
Tot aan de Eerste Wereldoorlog was Zandvoorde in belangrijke mate Franstalig. Zandvoorde verfranste immers sterk vanaf begin de 17e eeuw. Na de praktisch volledige ontvolking van de streek eind de 16e eeuw wegens de godsdiensttroebelen (protestanten, calvinisten, beeldenstormers) en de hiermee gepaard gaande zware economische crisis, streken begin de 17e eeuw heel wat Franstaligen (uit Artesië en Picardië) neer te Zandvoorde. Vanaf 1890 vervlaamste Zandvoorde geleidelijk weer, onder meer onder invloed van de 'oosterlingen', inwijkelingen uit Midden-Vlaanderen die zich hier na den Grooten Oorlog kwam vestigen. Ook pastoor E.H. Joannes Mervillie, meester Joye en pastoor E.H. Ernest Nevejan hielpen de vervlaamsing een handje na de oorlog. De plaatselijke burgerij bleef echter Frans spreken. Communautaire problemen waren dan ook schering en inslag. De registers van de Burgerlijke Stand bijvoorbeeld, werden, enkele uitzonderingen niet te na gesproken, tot 1929 in de Franse taal opgesteld.
Zandvoorde wordt ook wel eens het Brel-dorp genoemd. Romain, de vader van chansonnier Jacques Brel, is geboren in dit dorp. Aan zijn geboortehuis (Zandvoordeplaats 45) verwijst een gedenkplaat hiernaar. De familie Brel heeft gedurende twee en een halve eeuw het dorpsleven van Zandvoorde mee bepaald. Romain, de vader van Jacques, verliet Zandvoorde vóór de Eerste Wereldoorlog en trok in 1909 naar Congo. In 1929 kwam hij terug naar België en vestigde zich in Schaarbeek, alwaar Jacques Brel werd geboren.
In 1971 fusioneerde Zandvoorde met Geluveld, waarop die gemeente in 1977 bij Zonnebeke werd gevoegd en Zandvoorde een deelgemeente van Zonnebeke werd.
Met dank aan Johan Tally en Mario Dujardin